Aktywność fizyczna w ogromnym stopniu odpowiada za stan naszego zdrowia. Regularne ćwiczenia odgrywają kluczową rolę w prewencji przed chorobami układu krążenia (choroby wieńcowej i miażdżycy), przyczyniają się do zwiększenia maksymalnego poboru tlenu, a także maksymalnej pojemności minutowej serca. Dodatkowo aktywność fizyczna poprawia ukrwienie mięśnia sercowego, powoduje wzrost przepływu wieńcowego oraz zmniejsza stężenie cholesterolu LDL, co prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego krwi. Jeśli natomiast chodzi o wpływ na kondycję psychiczną, to uprawianie sportu wzmaga wydzielanie beta-endorfin, które obniżają poziom odczuwanego stresu i bólu, poprawiając tym samym ogólne samopoczucie. Niestety – choroby zwyrodnieniowe stawów kolanowych i biodrowych mogą całkowicie wykluczyć człowieka z prowadzenia aktywnego ruchowo życia. Czy w takim razie zabieg wszczepienia endoprotezy jest w stanie umożliwić powrót do wcześniejszej aktywności, również tej sportowej?
Skutki zabiegów endoprotezoplastyki stawu kolanowego i biodrowego
Głównym celem endoprotezoplastyki stawów kolanowych i biodrowych poza eliminacją bolesności jest poprawa ruchomości ciała, która umożliwia powrót do wcześniejszego trybu życia. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że efekt nie pojawia się natychmiast po zabiegu, a odzyskanie sprawności fizycznej jest możliwe tylko dzięki sumiennej i regularnej rehabilitacji. Istotne jest także przygotowanie odpowiedniego programu ćwiczeń wspomaganego zabiegami fizykoterapeutycznymi. Jeśli jednak operacja wstawienia endoprotezy przebiegnie bez komplikacji oraz osiągnięte zostaną postawione przed pacjentem cele rehabilitacji, może on bez przeszkód powrócić do dawnej aktywności fizycznej lub dopiero ją rozpocząć. W miarę poprawy ogólnego stanu zdrowia oraz zwiększania zakresu ruchów kończyn można stopniowo zmieniać lub zwiększać intensywność wykonywanej przez pacjenta aktywności, nie zapominając jednocześnie o wcześniejszej konsultacji lekarskiej.
Dobrą aktywnością, od której warto rozpocząć powrót do wysiłku fizycznego, jest jazda na rowerze stacjonarnym. Pomaga ona odzyskać siłę mięśni i mobilność stawu bez konieczności nadwyrężania struktur w niekorzystnych warunkach panujących na zewnątrz. Po kilku tygodniach, kiedy siła mięśniowa wzrośnie, można przystąpić do zwiększenia obciążenia operowanego stawu. Rekomendowane są np. spacery – warto zacząć od kilkuminutowego marszu kilka razy dziennie, by ze wzrostem siły i wytrzymałości mięśniowej zwiększać czas do nawet pół godziny jednorazowo. W przypadku wstawienia endoprotezy stawu biodrowego jeszcze lepszy od spacerów jest nordic walking, ponieważ pozwala on odciążyć stawy poprzez przemieszczenie środka ciężkości ciała na kijki oraz zwiększenie na nich siły oparcia. Ponadto nordic walking poprawia koordynację nerwowo-mięśniową, biomechanikę chodu oraz efektywność samego kroku, co może się przydać w wykonywaniu codziennych czynności.
Czy z endoprotezą można uprawiać sport?
Zmiana uszkodzonego stawu na endoprotezę wpływa nie tylko na polepszenie ogólnej jakości życia pacjenta, ale otwiera przed nim zupełnie nowe możliwości działania na polu kultury fizycznej, często niedostępnej ze względu na urazy czy zmiany chorobowe. Statystyki wskazują, że wielu pacjentów rozpoczyna przygodę ze sportem dopiero po wykonaniu operacji, ponieważ wcześniej ograniczał ich ból. Według deklaracji przed operacją endoprotezoplastyki sport uprawiało 65% pacjentów, natomiast już po zabiegu liczba ich wzrosła aż do 92%. Z badań opublikowanych w „The Open Sports Medicine Journal” wynika również, że spośród 98% powracających do sportu pacjentów, 51% znów zaczęło uprawiać narciarstwo zjazdowe, a 22% zainteresowało się sportami kontaktowymi. Podobnie wygląda sytuacja z osobami uprawiającymi lekkoatletykę, których liczba po wykonaniu zabiegów wzrosła z 36% do 52%.
Najważniejsze pozostaje jednak racjonalne podejście człowieka do danego tematu, a także prawidłowe oszacowanie swoich sił oraz ograniczeń. Choć pacjenci często mogą powrócić do sportu uprawianego przed chorobą, wciąż należy unikać tych dyscyplin, które znacząco obciążają stawy biodrowe i kolanowe, jak np. biegi długodystansowe, koszykówka, siatkówka, piłka nożna czy sporty walki. Należy również unikać wszelkich sytuacji mogących przyczynić się do zwichnięcia wstawionej endoprotezy oraz ściśle przestrzegać zaleceń przekazanych przez operującego lekarza – w przypadku wystąpienia jakichkolwiek wątpliwości warto się z nim skontaktować. Całkowita rezygnacja z aktywności fizycznej jest jednak niewskazana, dlatego zaleca się uprawianie sportów i wykonywanie czynności, które nie wymagają intensywnego zaangażowania stawów, takich jak: taniec towarzyski, pływanie, jazda rowerem, żeglarstwo, kręgle czy uprawianie ogrodu.