Ze względu na budowę oraz spoczywający na nich ciężar całego ciała, ludzkie stopy są często narażone na różnego rodzaju urazy, przeciążenia oraz zniekształcenia, będące źródłem przewlekłych dolegliwości bólowych, jak również problemów natury estetycznej. Jednym z takich zaburzeń zlokalizowanych w obszarze stóp jest paluch koślawy, znany także jako haluks.
To złożone, wielopłaszczyznowe zwyrodnienie, które dotyka stawu śródstopno-palcowego palucha. Deformacja prowadzi do wykrzywienia się na zewnątrz pierwszej kości śródstopia, natomiast paliczek podstawny palucha ulega odchyleniu w stronę pozostałych palców stopy. W efekcie wystająca poza obrys stopy podstawa jest narażona na ucisk; może również dojść do zapalenia kaletki stawu śródstopno-paliczkowego i bolesności pierwszej kości śródstopia. Haluksy należą do zniekształceń dynamicznych, co oznacza, że kształt stopy (a w tym i wykrzywionego palucha) jest zmienny w czasie. Mimo traktowana palucha koślawego jako zniekształcenia kostnego należy pamiętać, że jego powstanie oddziałuje również na zaburzenie bilansu mięśniowego i stan tkanki łącznej.
Czym objawiają się haluksy?
Haluksy są jedną z najczęściej występujących w obrębie stopy deformacji – podaje się, że dotyka ona około 2-4% populacji na całym świecie i znacznie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Może występować obustronnie i cechować się różnym stopniem zaawansowania. Objawy mogą występować już w wieku młodzieńczym, co zwykle jest wynikiem uwarunkowania genetycznego. Częstym przypadkiem jest również rodzinne występowanie zniekształcenia. W przypadku dorosłych występowanie palucha koślawego ma zwykle związek z noszeniem niedopasowanego obuwia – sprzyja temu szczególnie zakładanie butów o wąskich czubkach i wysokim obcasie (co potwierdza statystyki o przypadłości dotykającej w znacznym stopniu kobiet). Dodatkowo u ludzi noszących obuwie haluksy występują aż 15 razy częściej.
Literatura medyczna wskazuje, że czynnikami predestynującymi do wystąpienia haluksów jest obniżenie sklepienia podłużnego przyśrodkowego i sklepienia poprzecznego stopy oraz występowanie wrodzonej wiotkości mięśniowo-więzadłowej. Za przyczynę uznaje się także osłabienie układu statycznego stopy, pogłębionego przez takie czynniki jak wspomniane już nieprawidłowe obuwie czy genetyczna predyspozycja. Dodatkowo wśród czynników sprzyjających powstawaniu haluksów wymienia się różnego rodzaju choroby reumatyczne i układowe (RZS, dna moczanowa, łuszczyca stawowa), nadwagę, stojący lub siedzący tryb życia, urazy, przykurcz mięśnia przywodziciela palucha, nadmierną ruchomość pierwszej kości śródstopia, dominację pierwszego promienia stopy czy nadmierną długość palucha (tzw. stopa egipska).
Co należy zrobić, aby wyeliminować problem palucha koślawego?
Celem leczenia haluksów jest przede wszystkim zniesienie dolegliwości bólowych, pozbycie się problemu z dopasowaniem obuwia, a także aspekty kosmetyczne, związane np. z wysokimi wymaganiami młodych kobiet w stosunku do kształtu swoich stóp. W zależności od wielkości kąta koślawości oraz kąta intermetatarsalnego, deformacje możemy podzielić na łagodne, umiarkowane, zaawansowane i ciężkie. Właśnie od stopnia deformacji oraz towarzyszących składowych patologii zależy, czy pacjentowi zostanie wskazane leczenie zachowawcze, czy też operacyjne. Wskazaniem do przeprowadzenia zabiegu operacyjnego paluchów koślawych są najczęściej problemy bólowe lub znaczny postęp rozwoju deformacji. W przypadku występowania zniekształcenia obustronnego zaleca się operowanie obu stóp jednocześnie.
Zabiegi operacyjne związane z haluksami możemy podzielić na operacje przeprowadzane na tkankach miękkich (mięśnie, więzadła) oraz na zabiegi korekcyjne pierwszej kości śródstopia. W zależności od stopnia deformacji i stwierdzanych składowych patologii wybiera się i łączy różne procedury, do których zalicza się: wycięcie kaletki i wyrośli przyśrodkowej z plastyką torebki przyśrodkowej, osteotomię paliczka podstawnego palucha, osteotomię podgłowową, trzonu lub proksymalną pierwszej kości śródstopia, podwójną osteotomię pierwszej kości śródstopia, artrodezę stawu MTP I oraz artrodezę stawu klinowato-śródstopnego I. W niektórych przypadkach można również skorzystać z artroplastyki oraz metod tzw. chirurgii małoinwazyjnej. Właściwa diagnostyka oraz kwalifikacja do zabiegu wykonywana w gabinecie urazowo-ortopedycznym Olkusz zapewnia uzyskanie odpowiedniego efektu klinicznego, a stosowane techniki nowoczesnego leczenia operacyjnego zapewniają możliwość szybkiego powrotu do zdrowia.